به نقل از «ناطقان»

مفهوم حجر در قانون مدنی

تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۹۱۵۷۰

حَجر (به فتح ح و سکون ج) در لغت به معنای ممنوعیت و بازداشته شدن است. اما مفهوم حجر در قانون و در اصطلاح حقوقی منظور نداشتن اهلیت تمتع (دارا شدن حق) و اهلیت استیفاء (اجرای حق) است. در این مقاله به مفهوم حجر در قانون و انواع محجورین پرداخته خواهد شد. ناطقان: با در نظر گرفتن مفهوم جر در قانون مدنی ما، محجوریت به دو نوع محجوریت عام و محجوریت خاص تقسیم می شود:
1- محجوریت عام:

منظور از محجوریت عام این است که شخصی به طور کلی از انجام دادن امور تصرف در اموال خود محروم باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به عنوان مثال محجور دائمی برای تصرف در اموال خود برای همیشه ممنوع است. بنابراین ولی قهری یا قیم او باید این کار را انجام دهد.
2- محجوریت خاص:

منظور از محجوریت خاص این است که شخص تنها در پاره ای از امور خود دچار مشکل شود. به عنوان مثال صغیر ممیز و سفیه می توانند برخی از امور خود را به تنهایی انجام دهند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
انواع محجوریت
1- صغیر:

با توجه به مفهوم حجر در قانون، صغیر به فردی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد. سن بلوغ برای پسر پانزده سال تمام قمری و برای دختر 9 سال تمام قمری است. تبصره 1 ماده 1210 قانون مدنی چنین مقرر نموده است:

    سن بلوغ در پسر 15 سال تمام قمری و در دختر 9 سال تمام قمری است.

 
2- غیر رشید:

غیر رشید به فردی اطلاق می شود که به سن 18 سال تمام نرسیده باشد و عقل معاش نداشته باشد. البته افرادی که متقاضی دریافت حکم رشد هستند باید این امر را در نزد دادگاه اثبات نمایند.
3- مجنون:

مجنون به فردی اطلاق می شود که نیروی درک و تعقل در امور مالی و غیرمالی را ندارد.
تقسیم بندی جزئی تر محجورین در قانون
1- صغیر:

همان طور که گفته شود و با اقتباس از مفهوم حجر در قانون مدنی صغیر به فردی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد که در یک دسته بندی جزئی تر، صغیر به دو دسته صغیر ممیز و صغیر غیرممیز تقسیم می شود. صغیر غیرممیز معمولاً به کودکان زیر 7 سال اطلاق می شود. این کودکان معمولاً توانایی تشخیص درست و نادرست و زشت و زیبا را ندارند.اما در مقابل صغیر ممیز معمولاً به کودکان بالای 7 سال اطلاق می شود. این کودکان توانایی تشخیص خوب و بد را دارند. صغیر ممیز می تواند قبول هدیه کند و به عبارتی تملکات بلاعوض او صحیح است. ماده 1212 قانون مدنی مقرر کرده است:

    اعمال و اقوال صغیر تا حدی که مربوط به اموال و حقوق مالی او باشد باطل و بلااثر است معذالک صغیر ممیز میتواند تملک ‌بلاعوض کند. مثل قبول هبه و صلح بلاعوض و حیازت مباحات.

مجنون:

با استنباط از مفهوم حجر در قانون مدنی، مجنون به دو دسته مجنون دائمی و مجنون ادواری (دوره ای) تقسیم می شود. فردی که به جنون دائم مبتلا است به هیچ وجه نمی تواند در امورد خود تصرف کند. در مقابل مجنون ادواری در حالت افاقه (هوشیاری) می تواند اعمال حقوقی انجام دهد. اما باید افقه یا هوشیاری او اثبات شود. ماده 1213 قانون مدنی مقرر می کند:

    مجنون دائمی مطلقاً و مجنون ادواری در حال جنون نمیتواند هیچ تصرفی در اموال و حقوق مالی خود بنماید ولو با اجازه ولی یا قیم خود لکن اعمال حقوقی که مجنون ادواری در حال افاقه مینماید نافذ است مشروط بر اینکه افاقه او مسلم باشد.

غیر رشید:

بر اساس مفهوم حجر در قانون، اعمال غیر مالی غر رشید صحیح و نافذ است. بنابراین غیر رشید می تواند ازدواج کند. اما در مورد اعمال مالی نمی تواند تصمیم گیری کند؛ مگر اینکه ولی یا قیم او اجازه دهد. تملکات بلاعوض سفیه (غیر رشید) مانند قبول هبه صحیح است. برای اطلاعات بیشتر در مورد هبه مقاله هبه در قانون مدنی را بخوانید.

ماده 1214 قانون مدنی چنین متذکر شده:

    معاملات و تصرفات غیر رشید در اموال خود نافذ نیست مگر با اجازه ولی یا قیم او اعم از اینکه این اجازه قبلا داده شده باشد یا بعد از ‌انجام عمل. ‌معذالک تملکات بلاعوض از هر قبیل که باشد بدون اجازه هم نافذ است.

تلف مال توسط صغیر، مجنون و سفیه

در مورد تلف مال توسط صغیر، مجنون و سفیه باید میان دو فرض قائل به تفکیک شد:
1- اگر مالک خودش مالش را به تصرف صغیر یا مجنون دهد:

در این فرض مسئولیتی متوجه فرد صغیر یا مجنون نیست. مالکی که خودش مالش را به تصرف صغیر یا مجنون می دهد در واقع سبب اقوی از مباشر در نظر گرفته می شود. بنابراین خود مالک مسئول خواهد بود.  اما به نظر می رسد سفیه و مجنون ادواری در حالت افقه در مقابل مالک مسئولیت داشته باشند.
2- اگر صغیر، مجنون یا سفیه خود باعث تلف مالی شوند:

در این فرض به نظر می رسد، صغیر، مجنون و سفیه مسئولیت خواهند داشت و خود ضامن هستند. هر چند اگر خود نتوانند جبران خسارت کنند به موجب قواعد مسئولیت مدنی ولی، یا سرپرست آنها در مقابل مالک مسئول خواهد بود.


مفهوم حجر در قانون مدنی
نتیجه گیری مقاله

حجر در قانون مدنی به سه دسته صِغَر، جنون و سَفَه تقسیم می شود. صغیر نیز در یک تقسیم بندی به صغیر ممیز و صغیر غیرممیز تقسیم می شود. صغیر غیرممیز، صغیری است که کمتر از 7 سال دارد. از این رو توانایی تشخیص هیچ چیز را نخواهد داشت. اما صغیر ممیز، صغیر بالای 7 سال است که می تواند تملکاتِ بلاعوض را قبول کند. جنون نیز به دو نوع جنون ادواری و دائمی تقسیم می شود. در جنون ادواری اگر مجنون، در حالت جنون به سر ببرد، اعمال او هیچ اعتباری نخواهد داشت. اما اگر در حالت افاقه باشد اعمال او معتبر است. سفیه به فردی اطلاق می شود که توانایی انجام امور مالی را ندارد. در واقع، سفیه عقل معاش ندارد. از این رو، اگر امور مالی به او سپرده شود، انجام آن توسط سفیه اعتباری ندارد. حال، چنانچه امور غیرمالی به او سپرده شود، می تواند آن را انجام دهد. برچسب ها: مفهوم ، حجر ، قانون مدنی

منبع: ناطقان

کلیدواژه: مفهوم حجر قانون مدنی سال تمام قمری تقسیم می شود غیر رشید سن بلوغ

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت nateghan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ناطقان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۹۱۵۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیین‌نامه حمایت از «نخبگان درون سازمانی» تدوین و اجرا می‌شود

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، روح الله دهقانی در جمع کارگران نخبه برگزیده در جشنواره امتنان با اشاره به مفهوم نخبگی محدود به قشر دانشگاهی نبوده و جامعه کارگری برجسته‌ترین نخبگان کشور را به خود دیده است، افزود: تلقی عموم جامعه از نخبگان، افرادی است که دانشگاهی هستند، در حالی‌که نخبه محدود به قشر خاصی از جامعه نبوده و جامعه کار و کارگری ما بهره‌مند از وجود افرادی است که با تلاش، خلاقیت و نوآوری خود مفهوم تازه‌ای به نخبگی بخشیده‌اند.

وی با تاکید بر این‌که می‌بایست تعریف و بیان جامعه از کارگر نخبه شفاف و تبیین شود، ادامه داد: در ادبیات و باور عمومی ما، کارگر کسی است که کار یدی و خدماتی انجامی می دهد، در حالی که عمده حاضران در این جمع از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و پژوهشگر هستند. پس یک مفهوم عمومی از کارگر داریم و یک مفهوم تخصصی اما به طور کلی تلقی و تعریف دقیقی از مفهوم کارگر وجود ندارد و کامل نیست

دهقانی با تأکید بر این‌که تشویق و سوق دادن همه جامعه به کارآفرینی، صحیح نیست، ادامه داد: اشتغال جامعه به مشاغل گوناگون در جامعه را می‌توان دو دسته دانست؛ دسته اول، اشتغال فرد کارآفرین و دسته دوم، افرادی که برای یک شرکت، سازمان یا صنعت کار می‌کنند. قبلاً هم بارها تأکید کرده‌ام که تشویق و سوق دادن همه افراد جامعه به کارآفرین شدن یک اشتباه بزرگ راهبردی است. کارآفرینی در نگاه اول یک مقوله شیک به نظر می‌رسد، اما تمام نیاز کشور را پوشش نمی‌دهد و لزوما به استعداد علمی ربط ندارد، بلکه ریسک‌پذیری بالا، تعاملات تجاری و ... را طلب می‌کند. در مقابل، افرادی هستند که خداوند استعدادهای دیگری را در اختیارشان قرار داده از جمله توانایی ایده‌پردازی، تحلیل و تفکر، تعمق و ریزبینی و بسیاری از ظرفیت‌های دیگر که تشویق چنین فردی به کارآفرین شدن، قطعا اشتباه است. بلوغ انسان این است که توانمندی خود را بشناسد و در موقعیت مناسب به کار ببندد.

وی افزود: وقتی به فردی کارگر نخبه اطلاق می‌کنیم، منظور ما افرادی است که از توانمندی و ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردارند و در مجموعه خود یک نیاز را بسته به توانمندی‌ها و استعدادهایشان تامین می‌کنند.

دهقانی با بیان این‌که بسط مفهوم نخبگی از محیط صرفاً آکادمیک و دانشگاهی به تمامی حوزه‌های نخبه‌پذیردر بنیاد ملی نخبگان به طور جدی دنبال می‌شود، ادامه داد: به دنبال بسط مفهوم نخبگی از محیط دانشگاهی هستیم. صرفا کسی که در دانشگاه است، نخبه شمرده نمی‌شود و سایر حوزه‌ها مانند صنعت، فرهنگ و هنر، مدیریت و کارآفرینی برخی از ساحت‌هایی هستند که با تدوین آیین‌نامه‌هایی در بنیاد ملی نخبگان، حوزه‌های جدید شناسایی و معرفی نخبگان خواهند بود.

رییس بنیاد ملی نخبگان با بیان این‌که نخبگان کارگری، پیش قراولان حوزه نخبگانی کشور هستند، ادامه داد: نوآوری چندین محیط دارد و در بسترهای مختلفی شکل می‌گیرد. نوآوری انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به نوآوری در فرآیندها، نوآوری در محصول، نوآوری های برافکن و نوآوری های بهبوددهنده اشاره کرد. نوآوری‌ها در بستر مناسب خود رشد می یابند. ‌مثلاً نوآوری های بهبود دهنده در فضای شرکت‌ها و مجموعه های صنعتی شکوفا می‌شوند. در یک محیط صنعتی و شرکتی، بهترین نوآوری‌ها و بهبودها به دست کسانی اتفاق می‌افتد که در آن محیط اشتغال دارند.

دهقانی با بیان این‌که ایده‌های نوآورانه و بهبود دهنده به دست نخبگان درون هر سازمان اتفاق می‌افتد، افزود: یکی از دلایلی که صنعت ما در برخی موارد نسبت به دانشگاه‌ها احساس خوب ندارد همین جا است. نوآوری در صنعت قیدها و الزاماتی دارد که فرد نخبه دانشگاهی ممکن است ممکن است با آن‌ها آشنا نباشد. همین باعث می شود که نوآوری دانشگاهی به تنهایی در بهبود صنعت کارآمد نیافتد؛ بنابرای نوآوری‌های درون سازمانی فقط توسط افرادی می‌تواند تأثیرگذار باشد که در آن سازمان فعالیت می‌کنند.

وی با اشاره به تدوین آیین نامه نخبگان درون‌سازمانی در همین راستا افزود: با توجه به اهمیت بالای نخبگان و متخصصانی که در دل صنعت فعالیت می‌کنند، امسال آیین‌نامه نخبگان درون‌سازمانی تدوین و اجرا خواهد شد. نخبه همان کارشناسی است که در یک صنعت، یک فرآیند را اصلاح می‌کند، یک محصول جدید ارائه می‌دهد، استانداردی را پیاده سازی می‌کند و صدها برابر هزینه‌ای که برای خودش می‌شود به آن صنعت سود می‌رساند، قطعاً مصداق نخبگی است و بر همین اساس، بنیاد ملی نخبگان برنامه دارد تا آیین‌نامه‌ای را با هدف حمایت از نخبگان درون سازمانی یا به اصلاح عام کارگران نخبه، تدوین و اجرا کند. معتقدم نگهداشت نیروی انسانی نخبه کار، نسبت به سایر حوزه ها ارجحیت دارد و امیدوارم دوره بعدی که این نشست برگزار می‌شود، فرآیند شناسایی ارزیابی و حمایت از نخبگان درون سازمانی و دیگر حوزه‌ها همچون نخبگان کارآفرینی و مدیریت، صنعت، فرهنگ، هنر و دیگر حوزه ها برقرار شده باشد.

کد خبر 6094322 مهتاب چابوک